W Wielkiej Brytanii, podobnie jak w Polsce, funkcjonuje publiczna służba zdrowia, korzystanie z niej odbywa się jednak na nieco innych zasadach. National Health Service, czyli Narodowa Służba Zdrowia, co do zasady jest bezpłatna, ale nie dotyczy wszystkich osób i świadczeń. Sprawdź, jakie prawa przysługują Polakom pracującym w Wielkiej Brytanii.

Zasada działania National Health Service

NHS utrzymują brytyjscy podatnicy – wyjątek stanowią niektóre świadczenia dentystyczne i okulistyczne oraz część recept. Z publicznej służby zdrowia za darmo mogą korzystać wszystkie osoby, które mieszkają i pracują w Zjednoczonym Królestwie. Obowiązują jednak konkretne kryteria:

  • Minimalny okres pobytu w UK musi wynieść 12 miesięcy
  • Osoba korzystająca z opieki musi pracować, prowadzić własną działalność gospodarczą, być studentem lub odbywać kurs trwający minimum 6 miesięcy

Co z osobami, które nie pracują? Je także obejmuje opieka NHS, ale pod warunkiem, że przebywają w UK legalnie przez co najmniej 12 miesięcy. Prawo do korzystania z bezpłatnej służby zdrowia mają również członkowie rodzin osób, które są zatrudnione w UK. NHS ma swoje niezależne oddziały w poszczególnych krajach Zjednoczonego Królestwa, jednak zasada działania wszędzie jest taka sama.

 W UK obowiązuje prawo gwarantujące udzielenia pomocy każdej osobie, która znajduje się w stanie zagrażającym życiu. Nie ważne, czy przebywa w kraju legalnie, czy pracuje, czy np. przyjechała na krótką wycieczkę.

W konkretnych przypadkach (np. usługi związane z planowaniem rodziny czy leczenie chorób zakaźnych) bezpłatnej pomocy udzielą też niektóre szpitale i to bez względu na to, czy dana osoba spełnia wymogi NHS.

Jak skorzystać z pomocy lekarza rodzinnego?

W Wielkiej Brytanii instytucję lekarza rodzinnego określa się mianem General Practitioner (lub GP). Są to po prostu przychodnie funkcjonujące w większości brytyjskich miejscowości. Aby móc skorzystać z takiej pomocy, należy się wcześniej zarejestrować w przychodni właściwej ze względu miejsca zamieszkania. Wykaz można znaleźć na stronie NHS. Do przychodni (surgery) trzeba się zgłosić z dokumentem tożsamości i wypełnić formularz GMS1. Po rejestracji pacjent otrzyma kartę NHS Medical Card wraz z numerem NHS (przyjdzie pocztą na podany adres).

Kolejnym krokiem jest umówienie się na pierwszą wizytę, nazywaną check up. Jeśli nie znasz dość dobrze angielskiego, poproś w rejestracji o asystę tłumacza – jest to usługa bezpłatna. Podczas wizyty zapoznawczej lekarz poznaje rodzinę, wypełnia kartotekę i przedstawia się. Następne wizyty, w razie potrzeby, można umawiać telefonicznie – najlepiej z dwudniowym wyprzedzeniem.

Pamiętaj

 Jeśli jesteś w ciąży lub planujesz urodzenie dziecka, masz prawo do korzystania z bezpłatnej opieki ginekologicznej. Takiej pomocy udzielają placówki nazywane Family planning. Ich wykaz znajdziesz na stronie internetowej NHS.

Co zrobić w nagłym wypadku?

W takiej sytuacji należy zadzwonić pod numer alarmowy 999. Dotyczy to wszelkich sytuacji nagłych, czyli np. złamania, utraty świadomości, ogromnego bólu, problemów z sercem itd. Pod wskazany adres przyjedzie karetka. Można także od razu zgłosić się do najbliższego Accident and Emergency Department – są to placówki udzielające pilnej pomocy, odpowiednik naszego pogotowia. Ich wykaz znajdziesz na stronie NHS tutaj.

W przypadku hospitalizacji pracownicy szpitala mogą poprosić o okazanie dokumentu poświadczającego status pacjenta. Zwykle wystarczy świadectwo zatrudnienia oraz dokument tożsamości. Jeśli nie mieszkasz na stałe w UK lub nie pracujesz i nie podlegasz przepisom NHS, może pojawić się konieczność opłacenia świadczenia szpitalnego.

Pamiętaj

Jeśli w związku z dostaniem się do szpitala poniesiesz jakieś koszty, możesz ubiegać się o ich zwrot. Dotyczy to biletów autobusowych i kolejowych oraz kosztu paliwa. W tym celu musisz zgłosić się do najbliższego oddziału NHS i przedstawić wszystkie dokumenty potwierdzające fakt wizyty w szpitalu oraz powstania owych kosztów. Do tego należy wypełnić formularz HC5 dostępny w szpitalu. O zwrot możesz się ubiegać do 3 miesięcy od wydarzenia.

 Co z receptami?

 Warto wiedzieć, że w Anglii za wystawienie recepty należy zapłacić. Inaczej jest natomiast w Szkocji, Walii i Irlandii. W przypadku osób mieszkających w Anglii można ubiegać się o bezpłatne wydanie recepty – następuje to na podstawie wypełnionego formularza FP92A. Zwolnione z opłat są osoby, które:

  • Mają mniej niż 16 lat lub nie więcej niż 18, ale uczą się w systemie dziennym
  • Mają powyżej 60 lat
  • Są w ciąży lub w połogu
  • Otrzymują wsparcie w ramach Pension Credit, Income Support, Employment and Support Allowance, Jobseeker’s Allowance lub Tax Credit (dotyczy to także ich partnerów)

Jeśli otrzymasz darmową receptę, wówczas w aptece musisz przedstawić dokument potwierdzający nabycie przez Ciebie tego prawa.

darmowe leki w UK

Pamiętaj również, że jeśli pracujesz w Anglii, ale składki odprowadzasz w Polsce (bo np. zatrudnia Cię polska agencja pracy), to musisz mieć przy sobie Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Na jej podstawie otrzymasz bezpłatną pomoc w nagłym wypadku w każdej brytyjskiej placówce NHS.